Historia miejsca

miejsce z historią

Pałac Domaniowski – skąd pochodzi nazwa?

Historia miejsca, w którym dziś stoi Pałac Domaniowski, sięga XV wieku. To wtedy istniał już folwark w Konarach, należący do rodu Firlejów. W kolejnych stuleciach majątek przechodził z rąk do rąk – w XVI wieku należał do Piotra Kochanowskiego, ojca poety Jana z Czarnolasu.

W 1845 roku Konary zakupił Adam Bogumił Helbich – lekarz, społecznik, twórca pierwszego czasopisma lekarskiego w Królestwie Polskim. Choć sam nie prowadził tu gospodarstwa, majątek trafił w ręce jego syna Adama Fryderyka Helbicha. To właśnie on – wykształcony w Berlinie ziemianin i hodowca owiec merynosów – zbudował w latach 70. XIX wieku klasycystyczny dwór według projektu Henryka Marconiego.

Po II wojnie światowej majątek został znacjonalizowany, a sam dwór – przez dekady zaniedbywany – popadł w ruinę. Dzisiejszy Pałac Domaniowski powstał na jego fundamentach, czerpiąc z historii i unikalnego położenia nad Zalewem Domaniowskim, od którego wziął swoją nazwę.

Konary – majątek Firlejów Konarskich

Wieś Konary ma długą historię sięgającą średniowiecza. Początkowo nie była związana z rodem Firlejów – w źródłach z początku XV wieku pojawiają się nazwiska Piotra z Konar zwanego Cięciwą oraz Jana, który w 1424 roku wyznaczał granice między Konarami a Domaniowem.

Dopiero później Konary stały się własnością rodu Firlejów Konarskich – gałęzi Firlejów herbu Lewart, wywodzących się z Bejsc. W połowie XV wieku właścicielami wsi byli bracia Andrzej, Dersław i Ostasz – synowie kasztelana żarnowskiego Jana z Bejsc. W kolejnych pokoleniach dobra te odziedziczyli m.in. Marcin i Jan, którzy w 1499 roku podzielili między sobą majątek. Marcin otrzymał m.in. Konary, Głogów i Kaleń.

W 1508 roku jako dziedziczka Konar występuje Katarzyna Konarska, najprawdopodobniej wdowa po Dersławie i matka Marcina. Synowie Marcina – Jan i Konstanty – w 1532 roku również występowali jako dziedzice Konar. W 1540 roku Jan sprzedał swoją część majątku, w tym Konary, Piotrowi Kochanowskiemu – ojcu Jana Kochanowskiego z Czarnolasu.

Lorem ipsum

Dwór w Konarach – historia ludzi i miejsca

W połowie XIX wieku dobra Konary, obejmujące m.in. Głogów, Kaleń, Zadąbrowie, Młódnice i młyn, zostały zakupione przez Adama Bogumiła Helbicha. Lekarz, społecznik i redaktor pierwszego pisma medycznego w Królestwie Polskim nabył majątek od hrabiego Józefa Wielhorskiego w 1845 roku. Sam nie zajmował się jednak gospodarstwem – oddał je w dzierżawę swojemu szwagrowi Stanisławowi Lesslowi.

To właśnie w Konarach wychowywał się Józef Brandt – późniejszy wybitny malarz. Po śmierci ojca zamieszkał tu z matką, a opiekę nad nim sprawował Lessel, który był dla chłopca nie tylko rodziną, ale i mentorem. Brandt wielokrotnie wracał do Konar nawet po wyjeździe do Monachium, gdzie studiował sztukę.

Adam Bogumił Helbich studiował w Berlinie i Wiedniu, był lekarzem w czasie powstania listopadowego, a w Warszawie prowadził praktykę, leczył ubogich bez wynagrodzenia i działał na rzecz rozwoju polskiego środowiska medycznego.

W 1868 roku osiadł w Konarach na emeryturze. Do końca życia służył pomocą mieszkańcom wsi i pasjonował się pszczelarstwem. W 1862 roku majątek przejął jego syn, Adam Fryderyk Helbich. Po studiach rolniczych w Berlinie rozwinął gospodarstwo, stawiając na uprawę zbóż i chmielu oraz hodowlę owiec merynosów i bydła rasy szwyc. W latach 70. XIX wieku wzniósł murowany dwór według projektu Henryka Marconiego – znanego architekta odpowiedzialnego m.in. za Budynek Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Radomiu.

W czasie I wojny światowej majątek został poważnie zniszczony, a mieszkańców wysiedlono. Rodzina Helbichów wróciła po kilku miesiącach i rozpoczęła odbudowę. Adam Fryderyk do końca życia był aktywny w lokalnym życiu społecznym i gospodarczym, zyskał uznanie jako dobry organizator i sprawiedliwy pracodawca. Zmarł w 1918 roku, spoczywa na cmentarzu w Mniszku.